سیم بکسل

بازکردن از روی قرقره: برای اینکار بایستی قرقره را روی پایه‌ای (چرخ دوار) سوار نمود بطوریکه شافت یا میله‌ای از سوراخ وسط آن عبور نماید تا بدینوسیله با چرخاندن قرقره سیم بکسل در خط مستقیم باز شود. در این حال باید مراقب بود که سیم بکسل گره نخورد

انواع اسلینگ (Sling) و اتصالات مربوط به سیم بکسل ها :

برای وصل کردن سیم بکسل به قطعات دیگر از انواع اتصالات می‌توان استفاده کرد. متداول ترین نوع اتصال سیم بکسل ، درست کردن حلقه در دو انتهای سیم بکسل است که اسلینگ نامیده می‌شود و بر طبق یکی از سه روش زیر تهیه می‌گردد:

دو سر پرس کردن سیم بکسل یا درست کردن حلقه و اتصال بست گلویی (Ferrule) به آن: در این روش حلقه ایجاد شده توسط پرس کردن بست گلویی فلزی به آن، با استفاده از دستگاه پرس مخصوص محکم می‌شود. دو سر پرس در صورت اتصال صحیح و کیفیت مناسب بست گلویی، یکی از مطمئن ترین و متداول ترین انواع اسلینگها می‌باشد که می‌تواند بیش از ۹۰٪ نیروی کشش سیم بکسل را حفظ کند.

استفاده از بست‌های ”U” شکل (Wire rope grips): هنگام استفاده از این بست‌ها باید نهایت دقت در بستن صحیح آنها بعمل آید. بدین ترتیب که گودی ”U” آنها بر روی بخش انتهایی سیم بکسل قرار گیرد و از حداقل ۳ بست برای هر حلقه استفاده شود و بر حسب لزوم بست‌ها پس از محکم کردن اولیه، بطور منظم محکم شوند. بست‌های ”U” شکل در صورت استفاده صحیح تا ۸۰٪ نیروی کشش سیم بکسل را حفظ می‌کنند.

درست کردن حلقه توسط دست یا گیس باف کردن سیم بکسل : این روش که توسط اشخاص ماهر و با تجربه بکار گرفته می‌شود، در موارد خاص و یا هنگامیکه سیم بکسل دو سر پرس در دسترس نباشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای جلوگیری از آسیب رساندن مفتول‌هایی که احتمالاً در انتهای قسمت گیس باف شده شکسته باشند بهتر است این قسمت توسط بستن سیم پوشانده شود. حلقه گیس باف شده در صورت بافت صحیح بین ۷۵٪ تا ۹۰٪ نیروی کشش سیم بکسل را حفظ می‌کند.

در هر یک از سه روش فوق، برای جلوگیری از آسیب دیدن سیم بکسل بهتر است از تیمبل (Thimble) یا رکابی استفاده شود، به این ترتیب که تیمبل درون حلقه قرار می‌گیرد و سیم بکسل از شیار دور آن عبور می‌کند. تیمبل‌ها انواع مختلف دارند ولی نوع معمولی آن برای تقریباً هر نوع کاربردی مناسب می‌باشند.

سیم بکسل به عنوان وسیله‌ای قابل انعطاف در دستگاه‌های بالابر ، وینچ ، جرثقیل و دیگر مکانیزم‌ها بکار می‌رود. از جمله مزایای آن نسبت به سایر وسایل مشابه مثل زنجیر، سبک بودن و اطمینان کار آن است.

سیم بکسل عملاً در موقع کار تحت شرایط نامناسب بطور آنی قطع نمی‌شود بلکه به علت تشکیل شدن از تعداد زیادی سیم در این مواقع و یا در اثر فرسوده شدن اول سیم‌های خارجی قطع می‌شود و این خود اعلام خطری است که به محض مشاهده باید نسبت به تعویض آن اقدام نمود.

سیم بکسل‌هااز سیم‌های فولادی با مقاومت کششی حدود ۲۵۰-۱۳۰ KG/MM ساخته شده‌اند.

سیم بکسل‌های مورد استفاده در محیط‌های خشک از سیم‌های بدون روپوش تشکیل شده است، در صورتیکه سیم بکسل در محیط‌های مرطوب مورد استفاده قرار گیرد آنرا گالوانیزه می‌نمایند که در موقع گالوانیزه کردن به علت عملیات حرارتی انجام شده سیم بکسل ۱۰٪ مقاومت کششی خود را از دست می‌دهد.

سیم بکسل ها توسط ماشین‌های مخصوص بافته می‌شوند، بدین طریق که اولاً سیم ها بصورت لایه‌های سیمی پیچیده شده و بعد لایه‌های سیمی بصورت بکسل درمی آید. این دو عمل همزمان یا در دومرحله انجام می‌گیرد. لایه‌های سیمی روی لایه داخلی که از جنس فیبر، آزبست، پلاستیک و یا سیم‌هایی با فولاد نرمتر تشکیل شده است پیچیده می‌شود.

سیم بکسل ها از نظر بافت، تاب، مغزی، رشته و کلاف تقسیم بندی می‌شوند

سیم بکسل از نظر تاب:

سیم بکسل یکطرفه

سیم بکسل دوطرفه یا صلیبی

چنانچه جهت تاب کلاف و تاب رشته‌ها هر دو در یک جهت تابیده شده باشد آنرا سیم بکسل یک طرفه می‌نامند.

اگر جهت تاب کلاف و تاب رشته‌ها عکس یکدیگر باشد، سیم بکسل دوطرفه یا صلیبی نامیده می‌شود.

اگر تاب کلاف‌ها و رشته‌ها عکس یکدیگر باشد و کلاف‌ها یک در میان به راست و چپ رشته‌ها تابیده باشند، ترکیبی گویند.

سیم بکسل از نظر بافت

سیم بکسل‌ها از نظر بافت بر اساس جهت بافت کلاف‌ها نام گذاری می‌شوند. اگر جهت کلاف‌ها از چپ به راست تابیده باشند، با علامت z روی سیم بکسل نشان داده می‌شود و آنرا راست بافت گویند. اگر جهت کلاف‌ها از راست به چپ تابیده شده باشد، با علامت s روی سیم بکسل نشان داده می‌شود و آنرا چپ بافت گویند.

جهت تهیه سیم بکسل بلند کننده بار از سیم بکسل صلیبی راست بافت و چپ بافت استفاده می‌شود. سیم بکسل‌های صلیبی یا دو طرفه نیروی کششی را بهتر تحمل می‌کنند، در صورتی که سیم بکسل‌های یکطرفه میل به بازشدن و شل گردیدن بافت‌ها و رشته‌ها دارند و قابلیت انعطاف و مقاومت پوششی بیشتری را دارند، اما کمتر در جرثقیل ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. قابل توجه این که از سیم بکسل‌های یکطرفه جهت بلند کردن بار نباید استفاده شود.

پیچ سیم بکسل‌ها و انواع آن

سیم بکسل‌ها معمولاً دو نوع می‌باشند:

باپیچ معمولی یا یکنواخت: در این نوع سیم بکسل جهت پیچیده شدن سیم‌ها در لایه‌های سیمی خلاف جهت پیچیدن لایه‌های سیمی در سیم بکسل است.

با پیچ لانگ: در این نوع سیم بکسل جهت پیچیده شدن سیم‌ها در لایه‌های سیمی در جهت پیچیدن لایه‌های سیمی در سیم بکسل است.

هر کدام از این دو نوع دو فرم مختلف دارد، راست پیچ و چپ پیچ، در راست پیچ لایه‌ها در جهت عقربه‌های ساعت پیچیده‌اند و در چپ پیچ خلاف آن. انتخاب سیم بکسل با پیچ معمولی یا لانگ بستگی به نوع کار سیم بکسل و راست پیچ و چپ پیچ بستگی به نوع پیچیدن سیم بکسل در هنگام کار کردن دارد.

ویژگی‌های سیم بکسل با پیچ معمولی:

ساختمان آن ثابت تر است و دفرمه نمی‌شود.

در مقابل لهیدگی و مچاله شدن مقاومتش بیشتر است.

تحت بار که قرار گرفت نمی‌چرخد.

پیچ‌های کوچک (گوشواره‌ای) که ایجاد زخم و خرابی در سیم بکسل می‌کند در آن کمتر ایجاد می‌شود.

جابجایی و بازکردن و بستن آن آسان است.

ویژگی‌های سیم بکسل با پیچ لانگ:

جابجایی و بازکردن و بستن آن مشکل است.

پیچ‌های کوچک در آن بیشتر ایجاد می‌شود.

مقاومت لهیدگی و مچاله شدن آن کم است.

در صورتی که دوسر آن گیر نباشد دفرمه می‌شود و برای جاهائیکه یک یر و یا دوسر آن باید آزاد باشد مناسب نیست.

چون سطح تماس آن با پولی (قرقره‌ها) و طبلک (استوانه سیم جمع کن) زیادتر می‌شود مقاومتش در مقابل سایش باید بیشتر باشد.

سیم بکسل از نظر مغزی :

لایه داخلی در مرکز سیم بکسل برای نگهداری لایه‌های اصلی است تا ضمن کار و حرکت که لایه‌ها تحت کشش و خمش قرار می‌گیرد فرم خود را از دست ندهند. دو نوع لایه داخلی در سیم بکسل مصرف می‌شود:

لایه داخلی فیبری کنفی f.c، کنف یا پلی پروپیلن یا آزبست

لیاه داخلی فولادی s.c

لایه داخلی فیبری کنفی یا fiber main core: این نوع لایه از فیبر مصنوعی از درختان مانیلا و آزبست و پلی پروپیلن تشکیل شده است. فیبر قبل از قرار گرفتن داخل سیم بکسل باید به روغن آغشته گردد تا ضمن اینکه از زنگ زدن سیم‌ها جلوگیری می‌کند، امکان لغزش لایه‌های سیمی روی لایه داخلی هنگام کار باشد. این نوع لایه در مواردی که حرارت محیط کار زیاد است و سیم تحت بار مورد لهیدگی قرار می‌گیرد قابل استفاده نیست ولی قابلیت انعطاف سیم بکسل زیاد می‌باشد.

آزبست و پلی پروپیلن که از پنبه تحت عملیات مختلف ساخته می‌شود، بهتر و مقاوم تر از فیبر است. سیم بکسل مغزی کنفی را در در کارخانه داخل حوضچه مخصوص پر از روغنبه مدت ۳-۲ ساعت در درجه حرارت ۱۰۰-۸۰ درجه سانتیگراد حرارت می‌دهند تا روغن رقیق گردیده و کنف خاصیت روغن پذیری داشته باشد. در موقع کار که نیروی کششی به سیم بکسل وارد می‌شود مقداری از روغن‌ها در اثر فشار کلاف از مغزی کنف خارج شده و تمام رشته‌های سیم بکسل سرویس می‌شوند، همین امر باعث طولانی شدن عمر سیم بکسل می‌گردد.

لایه داخلی فولادی یا wire main core: این نوع لایه از یک سیم یا چند سیم نظیر سایر لایه‌های سیمی و در بعضی موارد با ساختمان پیچیده تر از سایر لایه‌ها تشکیل شده است. معمولاً از ۱۹ سیم تشکیل شده و اغلب سیم بکسل‌های با قطر کمتر دارای این نوع لایه داخلی می‌باشند. از آنجایی که در مواردی از مصرف، قدرت و استحکام بیش از هر عاملی مد نظر است در این موارد از سیم بکسل‌های مغزی فولادی استفاده می‌گردد. جراثقال‌های قسمت فولادسازی یا نقاطی که سیم بکسل تحت حرارت قرار می‌گیرد، بخاطر اینکه سیم بکسل‌های مغزی فولادی دارای مقاومت و استقامت بیشتر می‌باشند، از این نوع سیم بکسل‌ها استفاده می‌کنند.

در طناب‌های فولادی قطر پائین معمولاً یک کلاف بافته می‌شود اما در طناب‌های فولادی با قطر بالا خود یک طناب مستقل می‌باشد که در مرکز طناب قرار می‌گیرد و عمده ترین خواص آن این است که برای کلاف‌های بیرونی حفاظت بیشتری را ایجادکرده و ضمن کار باعث دفرمه شدن سیم نشود و توزیع بهتری از نیروی کششی را در هر یک از کلاف‌ها ایجاد نماید.

لایه داخلی مستقلindependent wire rope core : سیم با لایه مستقل از هفت لایه سیمی (۷*۷) تشکیل گردیده است. بکسل‌های با لایه داخلی مستقل برای کارهای سنگین و مقاوم در برابر لهیدگی و مچاله شدن بکار می‌روند. دو نوع سیم بکسل با لایه فولادی داخلی و مستقل در محیط‌های کار گرم مناسب هستند و مقاومت کلی سیم بکسل را ۵/۷٪ زیادتر می‌کند.

گام سیم بکسل :

گردش یک کلاف سیم بکسل به دور هسته مرکزی سیم را گام گویند. طول گام بستگی به تعداد کلاف‌ها و قطر سیم بکسل دارد. بنابراین هر سیم بکسل دارای گام مخصوص به خود می‌باشد. دانستن گام سیم بکسل جهت تعیین خرابی سیم بکسل، خصوصاً در حد پارگی سیم لازم است.

سیم بکسل از نظر تعداد رشته و کلاف: ساختمان سیم بکسل تشکیل شده از تعدادی رشته سیم به قطرهای مختلف که ادر جهت موافق حرکت عقربه ساعت بهم تابیده شود، از تابیدن رشته‌ها کلاف بوجود می‌آید.

بنابراین در سیم بکسل ۶*۱۹+۱FC عدد ۱۹ تعداد نخ یا رشته‌های سیم بکسل می‌باشد که در هر کلاف بهم تابیده است، عدد ۶ تعداد کلاف‌های سیم بکسل است. یعنی ۶ کلاف و هر کلاف ۱۹ سیم فولادی و یک عدد مغزی سیم بکسل و علامت اختصاری F.C نوع مغزی می‌باشد. اغلب سیم بکسل‌هایی که در جراثقال‌های سقفی مورد استفاده قرار می‌گیرند و سیم بکسل‌های بار بلند کردن از نوع ۶* ۱۹ ساخته می‌شوند.

انتخاب سیم بکسل جرثقیل‌ها :

سیم بکسل هنگام کار تحت تاثیر خستگی‌های کششی، خمشی، پیچش، وهمزمان با آن سایش و فشردگی قرار می‌گیرد. ضمناً سیم بکسل روی استوانه سیم جمع کن یا قرقره‌های متحرک و ثابت دچار سائیدگی می‌شود.

عوامل اصلی که جهت انتخاب سیم بکسل باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از:

مقاومت در مقابل سایش

مقاومت در مقابل فرسودگی

مقاومت در مقابل لهیدگی

مقاومت در مقابل پارگی

هرچه قطر سیم‌ها کمتر باشد، انعطاف آن زیادتر و مقاومت فرسودگی آن بیشتر است.

هرچه قطر سیم‌ها بیشتر و تعداد کمتر باشد، مقاومت سایشی زیاد و انعطاف آن کم است.

سایر عواملی که در انتخاب سیم بکسل‌ها مورد توجه است عبارتند از:

محاسبه سطح فلزی سیم بکسل‌ها

ضریب اطمینان

ضریب اطمینان عبارتست از نسبت نیروی برشی سیم بکسل به بار استاتیک که سیم بکسل تحت آن بار قرار می‌گیرد.

تعریف نهایت استقامت سیم بکسل :

نهایت استقامت سیم بکسل یک ذخیره نیروی اضافی دارد که به نام ضریب ذخیره استقامت می‌باشد، نهایت استقامت فولاد در هر میلیمتر مربع در حدود ۱۳۰-۲۵۰ KG می‌باشد.

علت انتخاب این ضریب عبارت است از:

وجود ضربه‌های ناشی از بار

خراب شدن تدریجی بکسل‌ها ضمن کارکردن

اطمینان بیشتر در مقابل سایش و سایر خستگی‌ها

جلوگیری از پارگی در صورت وارد آمدن بار زیاد (تا ۲۵٪ بیشتر از بار مجاز).

انتخاب طول سیم بکسل :

سیم بکسل‌های بلند کننده بار از دو نظر انتخاب می‌شوند:

نسبت به طول بار، طول سیم بکسل انتخاب می‌گردد.

نسبت به وزن بار طول سیم بکسل از نظر ظرفیت انتخاب می‌شود.

طول سیم بکسل بلندکننده بار طوری باید انتخاب گردد که زاویه دو حلقه یا چهار حلقه سیم در زیر شاخه قلاب جراثقال از ۹۰ درجه تجاوز ننماید. چون وزن بار هنگامی بین دو یا چهار رشته سیم بکسل تقسیم می‌شود که زاویه آنها در زیر قلاب از ۹۰ درجه کمتر باشد. چنانچه در موقع بستن باری زاویه سیم بکسل از ۹۰ درجه تجاوز نمود باید از سیم بکسلی استفاده کنیم که هر کدام از سیم بکسل‌ها به تنهایی قدرت تحمل تمام بار را داشته باشد.

نکات زیر هنگام انتخاب سیم بکسل بار بلند کن رعایت گردد:

قطر سیم متناسب با تناژ بار باشد.

بخاطر رعایت زاویه در داخل قلاب طول سیم متناسب با بار باشد.

حلقه‌های سیم بکسل کوچک انتخاب نگردد، بخاطر اینکه حلقه سیم بکسل بار بلند کن باید کاملاً کف حلقه قلاب قرار گیرد.

خرابی سیم بکسل‌های بلند کننده بار :

در هنگام کار وظیفه اپراتور جرثقیل و ریگر این است که از چگونگی وضع سیم بکسل بلند کننده بار و همچنین سیم اصلی قلاب باخبر باشد. اول هر شیفت سیم بکسل باید کنترل و بازرسی گردد، چون سیم تحت شرایط مختلف در هنگام کار معایبی پیدا می‌کند که اغلب باعث حوادث و سوانح ناگوار و غیر قابل جبران می‌گردد که با هیچ قیمتی جبران پذیر نخواهد بود، این خسارت ممکن است مالی و یا جانی باشد و مسئولیت آن به عهده راننده جراثقال و ریگر می‌باشد.

پارگی: در اثر کشش بیش از حد یا سائیدگی، رشته‌های سیم پاره می‌شود. اگر در طول یک گام سیم پارگی بیش از ۱۰٪ باشد سیم بکسل دیگر قابل استفاده نیست. بطور مثال سیم بکسل ۶* ۱۹+۱F.C که تعداد رشته‌های آن ۱۱۴ عدد می‌باشد، اگر ۱۲ عدد سیم در طول یک گام پاره شده باشد، سیم بکسل باید تعویض گردد.

سائیدگی: در اثر اصطکاک سیم با قرقره‌ها و استوانه سیم جمع کن و دیگر عوامل بوجود می‌آید. اگر از ۴۰٪ قطر سیم بکسل بیشتر باشد سیم باید تعویض گردد.

زنگ زدگی: سیم بکسل اگر در هوای مرطوب کار کند یا با آب تماس داشته باشد دچار زنگ زدگی می‌گردد. در این صورت باید محل زنگ زدگی را تمیز نمود و قطر سیم را اندازه گرفت، در صورتی که در اثر زنگ زدگی ۴۰٪ از قطر سیم خورده شده باشد سیم باید تعویض گردد. ضمناً پارگی هم باید کنترل گردد.

برق زدگی: در اثر اتصال با کابل برق یا کابل جوشکاری یا نداشتن ارت جراثقال، مقاومت سیم از بین می‌رود که باید سیم بکسل تعویض گردد.

در مورد لهیدگی، دفرمه شدن، چکش خوردگی در موقع تعویض سیم و یا در موقع تعمیرات، گره داشتن سیم که منجر به بازشدن پیچ سیم می‌گردد باید توجه داشت اگر بریدگی یا شکستگی داشته باشد دیگر قابل استفاده نیست.

حلقه کردن دوسر سیم بکسل بار بلند کن :

سیم بکسل‌ها را در کارگاه سیم بکسل بافی با طولهای مختلف مطابق سفارش به سه طریق به سیم بکسل بار بلند کن تبدیل می‌کنند (یعنی دو سر آنرا به صورت حلقه در می‌آورند.):

بافتن

پرس کردن با بوش

کرپی بستن

طریقه بافتن سیم بکسل :

سیم بکسل‌ها در کارگاه سیم بکسل بافی با طول‌های مختلف مطابق سفارش کارگاه مصرف کننده قطع شده و سر آنها را بصورت مشبک از هم باز نموده و سپس دم گیره بسته می‌شود. سرهای مشبک شده پس از بصورت حلقه در آمدن، سر سیم رشته به رشته توسط سمبه و چکش و گاز انبر در سیم اصلی می‌بافند. هر رشته از سیم بکسل باید حتماً سه مرتبه بافته شود. طول بافت سیم بکسل باربلند کن نباید از ۲۵-۲۰ برابر قطر سیم بکسل کمتر باشد. طول بافت سیم بکسل با قطر ۱۵ ملیلمتر باید ۳۷۵-۳۰۰ میلیمتر باشد و هر ۵ میلیمتر اضافه بافت لازم است از ۲۸ به بالا ۵ مرتبه هر رشته باید بافته شود.

نتیجه اینکه: سیم بکسل از نقطه گلوی حلقه آن تا آخرین نقطه بافت کمتر از ۵۰ سانتیمتر نباشد. از قطر ۲۷ میلیمتر به بالا ۷۵ سانتیمتر طول بافت لازم است.

طریقه پرس نمودن :

سیم بکسل در کارگاه مربوطه به اندازه سفارش داده شده قطع می‌شود و سر سیم بکسل داخل بوش متناسب با ظرفیت سیم و مناسب با قطر سیم قرار می‌گیرد، سپس سر سیم را بصورت حلقه در آورده و سر کوتاه سیم را داخل بوش کنار سر اصلی قرار می‌دهند و آنرا پرس می‌نمایند. روی پرس باید ظرفیت سیم توسط شماره حک شود.

طریقه کرپی بستن :

در اغلب کارگاه‌ها بخصوص کارگاه‌های تعمیرات مکانیکی و قسمت‌های تعمیر غلطک جهت حلقه نمودن سیم بکسل بار بلندکن به طولهای مختلف از روش کرپی بستن استفاده می‌کنند. همچنین روی جراثقال جهت بستن سر سیم بکسل قلاب زیر گاریچه یا طرف قلاب به بلوک قلاب سیم بصورت کرپی بسته می‌شود. اگر کرپی‌ها درست و بطریقه استاندارد بسته نشوند نه تنها قدرت بلند کردن بار را ندارند بلکه خطر ترکیدن وشکستن کرپی‌ها و سقوط بار وجود دارد. کرپی‌ها اگر درست بسته شوند ۸۰-۷۵٪ تحمل بار استقامت دارند.

شرایط کرپی بستن سیم بکسل :

قطر سیم بکسل با شماره کرپی‌ها که همان قطر کرپی است یکی باشد.

تمام کرپی‌ها در یک جهت بسته شوند.

کرپی‌ها باید طوری قرار گیرند که U کرپی طرف سر کوتاه تاشده سیم باشد.

تعداد کرپی‌ها بستگی به قطر سیم بکسل دارد، تا قطر ۱۵ میلیمتر سه عدد کرپی و از ۱۵ میلیمتر به بالا هر ۵ میلی‌متر یک کرپی اضافه شود.

فاصله کرپی‌ها همه مساوی و فاصله هر کرپی با کرپی بعدی به اندازه شش برابر قطر سیم بکسل خواهد بود.

مهره کرپی در موقع سفت نمودن باید باندازه ۳/۱ قطر اولیه سیم بکسل محکم و سفت گردد.

نکته:

در موقع بافتن سیم بکسل بار بلندکن باید واشر ظرفیت در داخل یکی از کلاف‌ها زده شود.

تمام وسایل بار بلند کن بخصوص سیم بکسل بافته شده و یا پرس شده باید با ۲۵٪ اضافه‌تر از نیروی کششی آن تست و آزمایش شوند و برچسب ایمنی داشته باشند.